แผนภูมิควบคุม: หัวใจสำคัญของ SPC

แผนภูมิควบคุม (Control charts) เป็นเครื่องมือทางสถิติที่ใช้ในการติดตามและวิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงของกระบวนการผลิตหรือบริการ แผนภูมิเหล่านี้ช่วยให้ผู้ใช้สามารถระบุรูปแบบ ความแปรปรวน และปัญหาที่อาจเกิดขึ้นในกระบวนการได้อย่างรวดเร็ว

SPC (Statistical Process Control) หรือ การควบคุมกระบวนการทางสถิติ เป็นวิธีการจัดการกระบวนการผลิตหรือบริการโดยใช้เครื่องมือทางสถิติเพื่อให้มั่นใจว่าผลิตภัณฑ์หรือบริการนั้นมีคุณภาพสม่ำเสมอและตรงตามมาตรฐานที่กำหนดไว้ แผนภูมิควบคุมเป็นเครื่องมือที่สำคัญที่สุดของ SPC ประโยชน์ของแผนภูมิควบคุม:

• ช่วยให้ระบุรูปแบบและแนวโน้มในกระบวนการ

• ช่วยให้ระบุสาเหตุของปัญหาที่อาจเกิดขึ้น

• ช่วยให้ควบคุมกระบวนการและป้องกันปัญหา

• ช่วยให้ปรับปรุงคุณภาพของผลิตภัณฑ์หรือบริการ

• ช่วยให้ลดต้นทุน
  

ประเภทของแผนภูมิควบคุม:

• แผนภูมิ X-bar: ใช้สำหรับติดตามค่าเฉลี่ยของกระบวนการ

• แผนภูมิ R: ใช้สำหรับติดตามช่วงความแปรปรวนของกระบวนการ

• แผนภูมิ S: ใช้สำหรับติดตามค่าเบี่ยงเบนมาตรฐานของกระบวนการ

• แผนภูมิ p: ใช้สำหรับติดตามสัดส่วนของผลิตภัณฑ์ที่ชำรุด

• แผนภูมิ np: ใช้สำหรับติดตามจำนวนผลิตภัณฑ์ที่ชำรุดต่อหน่วยตัวอย่าง
  

ตัวอย่างการใช้งานแผนภูมิควบคุม:

โรงงานผลิตชิ้นส่วนอิเล็กทรอนิกส์ใช้แผนภูมิควบคุมเพื่อติดตามขนาดของชิ้นส่วน

โรงพยาบาลใช้แผนภูมิควบคุมเพื่อติดตามระยะเวลาการรอคิวของผู้ป่วย

ร้านอาหารใช้แผนภูมิควบคุมเพื่อติดตามอุณหภูมิของตู้เย็น

ขั้นตอนการประยุกต์ใช้ Control Chart:

1. กำหนดวัตถุประสงค์ของการใช้งาน

2. เลือกประเภทของ Control Chart ที่เหมาะสม

3. รวบรวมข้อมูลจากกระบวนการ

4. คำนวณค่าเฉลี่ย ช่วงความแปรปรวน และค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน

5. กำหนดขีดจำกัดควบคุมบน (UCL) และขีดจำกัดควบคุมล่าง (LCL)

6. วาดจุดข้อมูลบนแผนภูมิ

7. วิเคราะห์แผนภูมิเพื่อระบุรูปแบบและแนวโน้ม

8. ดำเนินการแก้ไขหากจำเป็น

การวิเคราะห์แผนภูมิควบคุม X-bar:

• จุดข้อมูลส่วนใหญ่อยู่ระหว่างเส้นควบคุมบน (UCL) และเส้นควบคุมล่าง (LCL) แสดงว่าค่าเฉลี่ยของกระบวนการอยู่ในช่วงที่ควบคุมได้
  

• มีจุดข้อมูล 1 จุดที่อยู่เหนือ UCL แสดงว่าค่าเฉลี่ยของกลุ่มย่อยนั้นสูงกว่าค่าเฉลี่ยโดยรวมของกระบวนการ อาจเกิดจากสาเหตุพิเศษ เช่น การปรับตั้งเครื่องจักรที่ผิดพลาด หรือ วัตถุดิบที่ไม่ตรงตามมาตรฐาน

• ไม่มีจุดข้อมูลที่อยู่ใต้ LCL แสดงว่าค่าเฉลี่ยของกลุ่มย่อยนั้นไม่มีค่าต่ำกว่าค่าเฉลี่ยโดยรวมของกระบวนการ

การวิเคราะห์แผนภูมิควบคุม R:

• จุดข้อมูลส่วนใหญ่อยู่ระหว่างเส้นควบคุมบน (UCL) และเส้นควบคุมล่าง (LCL) แสดงว่าช่วงความแปรปรวนของกระบวนการอยู่ในช่วงที่ควบคุมได้

• ไม่มีจุดข้อมูลที่อยู่เหนือ UCL แสดงว่าช่วงความแปรปรวนของกลุ่มย่อยนั้นไม่มีค่าสูงกว่าช่วงความแปรปรวนโดยรวมของกระบวนการ

• มีจุดข้อมูล 1 จุดที่อยู่ใต้ LCL แสดงว่าช่วงความแปรปรวนของกลุ่มย่อยนั้นมีค่าต่ำกว่าช่วงความแปรปรวนโดยรวมของกระบวนการ อาจเกิดจากสาเหตุพิเศษ เช่น การควบคุมคุณภาพที่ไม่ดี หรือ การวัดที่ผิดพลาด